آموزش کاشت گیاه استوی

 ***************************

پرورش استویا درباغچه منزل

 استویا گیاه نیمه گرمسیری است که به صورت دائمی کشت می شود. در پاییز و زمستان قسمت های هوایی گیاه از بین می رود و بخش زیرزمینی زیر خاک باقی می ماند. در بهار سال آینده رشد کرده و محصول می دهد. تاریخ کاشت برای اولین بار در زمین ۲۰ تا ۳۰ فروردین است.

 *************************************************

برگ خشک استویا به همراه به لیمو

استویا گیاهی است برای آب و هوای معتدل که رطوب در آن منطقه نباشد،در زمستان شاخ و برگ های گیاه کامل از بین می رود و بخش زیرزمینی آن  زیر خاک باقی می ماند و دراسفندماه همان سال رشد کرده و در بهار محصول می دهد.بهترین تاریخ کاشت این گیاه در زمین  15 اسفند تا 20 فروردین ماه می باشد.

چوب و برگ گیاه استویا مورد استفاده قرار می گیرد که  که آن را در چای ریخته تا شیرین شود و بدون از قند استفاده نمایند.

 برگ های گیاه استویا باید به دور از نور مستقیم آفتاب خشک و نگهداری شوند،که در این شرایط تا 2 سال ماندگاری دارد.

جهت خریدنشاء استویا ،بذر استویا با شماره 09173441373 و یا 09177422527 تماس بگیرید.

چند برگ به لیمو و چند برگ استویا را دم کرده و بدون از قند استفاده کنید دیابتی ها در استفاده از دمنوش به لیمو زیاده روی نکنند و بهتراست بدون از به لیمو آن را دم کرده و استفاده نمایند.

استویا مناسب ترین شکر برای دیابتی ها و افراد رژیمی

میدانید که برگهای گیاه استویا ۳۰۰ برابر شیرین تر از شکر طبیعی می باشد. کالری استویا بسیار پایین
(در حد صفر ) است تاثیری بر قند خون، فشار خون و همچنین اثر پوسیدگی بر روی دندان ندارد.
بنابراین افراد دیابتی میتوانند بدون از استرس از آن استفاده نمایند.

در جهان امرزو به دلیل شیمایی بودن و قند بالای خوراکی ها گیاه استویا می تواند بهترین جایگزین برای  شکر باشد.

شرایط کاشت گیاه استویا

1-حداقل دما در زمستان 0 درجه و حداکثر32 درجه در تابستان

2-آب و هوای معتدل و گرمسیری

3-سی تا چهل هزار نهال برای هر یک هکتار

4-استفاده از نوار تیپ(قطره ای)برای کاشت این گیاه

5-استفاده نکردن از سموم برای از بین بردن علف های هرز

6-فاصله هر نهال برای کاشت 30 تا 40 سانت و فاصله بین مرزها 70 سانت

7-زمان آبیاری بهتر است هر روز باشد(حداقل 1 روز حداکثر2 روز)

8-زمان کاشت:15 اسفند تا 20 فروردین

9-استفاده از پلاسیک های مخصوص جهت جلوگیری از رشد علف های هرز

10-قیمت هر عدد نهال استویا در سال 1394 (500تا700) تومان به فروش می رسید.

شرایط برداشت گیاه استویا

1-برای هر 3 هکتار 3نفر کارگر جهت آبیاری،برداشت محصول،خشک کردن و کیسه گرفتن محصول نیاز می باشد.

2-محصول بعد برداشت در(محلی که آفتاب به آن نرسد) باید خشک شود.

4-گیاه در برداشت اول به فاصله 5 تا 7 سانتی از سطح زمین با قیچی باغبانی برش داده شود.

5-گیاه با سرشاخ ها و برگ خشک شود،برگ ها بعد از خشک شدن جدا شود.

5-در زمستان برای جلوگیری از سرما گیاه کف بر شود.

6-نحوه کاشت تا برداشت در سی دی آموزشی فروشگاه ایران به لیمو موجود می باشد.

 

توجیه اقتصادی کاشت گیاه  استویا

• در سال اول از هر هکتار 1 تا 2 تن برداشت(و از سال دوم 3 تن در هر هکتار)
• قیمت هر کیلو برگ خشک استویا 15 هزار تا 35 هزار تومان می باشد
• یکبار کشت برابراست با پنج سال برداشت
• در زمستان به دلیل کمیاب بودن هر کیلو تا 50 هزار تومان نوسان قیمت دارد
• هر سال سه بار گیاه برداشت می شود(از سال دوم)
• در سال اول از گیاه استویا 2 بار برداشت می شود
  
• این گیاه 5 ساله می باشد.
• قیمت هرکیلو برگ خشک استویا در بدترین حالت 15000تا 20000هزار تومان می باشد که در سال اول هر هکتار  40000000 و در سال دوم 60000000میلیون  برداشت خواهید کرد.
• منبع:ایران به لیمو(سید حامد درویش پور)
•  کپی برداری از  متن فوق با ذکر نام ایران به لیمو بلامانع است.

****************************

استفاده از استویا چه محاسنی دارد؟

کاملا طبیعی است و بر خلاف شیرین کننده های شیمیایی (مثل آسپارتام) اثرات مضر جانبی برای مصرف کننده ندارد.

برگ استویا ۲۰ تا ۳۰ بار از شکر (سوکروز) شیرین تر است.

به دمای بالا مقاوم است و بر خلاف شکر، سوخته و قهوه ای نمی شود و به راحتی می تواند در تولید نان های شیرین مورد استفاده قرار گیرد.

بر خلاف شکر مصرف آن روی میزان قند خون تاثیر ندارد و بیماران دیابتی به راحتی می توانند از آن استفاده نمایند.

ضد جرم دندان بوده و خاصیت هضم کنندگی دارد.

با افزایش مقدار کمی از پودر برگ استویا به داخل لیوان چای دیگر نیازی به قند معمولی نخواهید داشت.

 استویا

افزایش جمعیت در دهه­ های گذشته و تراکم آنها در شهرها موجب شده تا فعالیت بدنی افرادی که در شهرها زندگی می­کنند به شدت کاهش یابد. اگرچه متوسط عمر افراد نسبت به سال های گذشته بیشتر شده ولی نوع تغذیه آنها نسبت به گذشته نامناسب­تر، ناسالم­تر و پرحجم­تر شده و در نهایت مجموعه این عوامل سبب شیوع بیماری­های مختلفی از جمله دیابت  شده است.

دیابت یک نوع اختلال در سوخت و ساز مواد موجود در بدن است که در آن یا انسولین در بدن تولید نمی­شود و یا انسولین موجود در بدن قادر نیست وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه قند خون افزایش می­یابد. بر اساس آمارهای جهانی، در حال حاضر بیش از ۱۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند. با توجه به این که اقدام مناسبی برای مبارزه با این بیماری صورت نمی­گیرد، پیش بینی می­شود تعداد مبتلایان به این بیماری تا سال ۲۰۲۵ میلادی به بیش از۳۰۰ میلیون نفر برسد که می­تواند هشدار جدی برای همه کشورها به خصوص جوامع فقیر و در حال توسعه باشد.

بیماری دیابت چهارمین علت مرگ مردم جهان است و در هر ۱۰ ثانیه یک نفر به علت ابتلا به دیابت فوت می­کند و ۲ نفر به این بیماری مبتلا می­شوند. سالیانه بالای ۳ میلیون نفر در جهان به طور مستقیم در اثر ابتلا به بیماری دیابت فوت می­کنند. در ایران آمار دقیق و صحیحی، که از مراکز و منابع پژوهشی منتشر شده باشد، وجود ندارد. البته اظهار نظرهای مختلف و پراکنده توسط مسولان در سمینارها ارایه شده است. با توجه به آمارهای ارایه شده در خصوص شیوع بیماری دیابت در ایران، حداقل ۳ میلیون نفر از جمعیت ایران مبتلا به دیابت و بیش از ۶ میلیون نفر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.

از دیابت به عنوان شایع ترین علت نابینایی در کشور نام برده شده و گفته می­شود بیش از ۹۰ درصد بیماران دیابتی از عوارض چشمی، کلیوی و عصبی رنج می­برند. همچنین از قطع عضو نیز به عنوان یکی دیگر از عوارض گریبان­گیر بیماران دیابتی یاد می­کنند. حدود ۵۰ درصد بیماران دیالیزی، مبتلا به دیابت هستند. این وضعیت تقریبا در همه جای دنیا یکسان است و در کشور ما تفاوت چندانی به لحاظ عوارض ناشی از ابتلا به دیابت، وجود ندارد.

دیابت به طور کلی به چهار گروه دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه، تقسیم بندی می­شود. در دیابت نوع I که ۱۰- ۱۵ درصد کل موارد دیابت را تشکیل می ‌دهد، تولید انسولین از پانکراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده­ی انسولین، متوقف می ‌شود. افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از ابتدای تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریق روزانه تأمین کنند. به همین دلیل به این نوع دیابت “دیابت وابسته به انسولین” نیز می گویند. دیابت نوع I اغلب در سنین زیر ۳۰ سال به وجود می‌ آید و لذا به آن “دیابت جوانی” نیز گفته می­شود. دیابت نوع  IIکه ۸۵-۹۰ درصد کل موارد ابتلا به دیابت را شامل می گردد بیشتر در افراد بالای ۳۰ سال و چاق دیده می­‌شود. انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی ‌کند و در واقع یا پانکراس به اندازه ی کافی انسولین ترشح نمی‌کند و یا این که انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت سلول­ها به انسولین، مخصوصاً در افراد چاق، فاقد کارآیی لازم است. به این نوع دیابت، “دیابت غیر وابسته به انسولین” یا “دیابت بزرگسالان” نیز می­گویند.

دیابت حاملگی به دیابتی گفته می­‌شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می­‌یابد.  زنان مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع II هستند.

از علل متفرقه­ی دیابت می ‌توان به اعمال جراحی، داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. با وجود این رعایت تغذیه مناسب باعث جلوگیری از بروز این بیماری و عوارض ناشی از آن می­شود. همچنین در خصوص دیابت نوع II که شایع ترین نوع دیابت است تحقیقات به روشنی نشان می­دهد که رعایت تغذیه صحیح و کاهش وزن و نیز انجام فعالیت­های ورزشی در پیشگیری از ابتلا به دیابت در افراد در معرض خطر موثر است.

با توجه به عوارض جانی جبران ناپذیر و هزینه های هنگفت ناشی از این بیماری و همچنین با یاد آوری این نکته که پیشگیری همیشه راه بهتر و ارزان­تری از درمان است، با استفاده از گیاهانی مانند استویا (Bertoni Stevia rebaudiana) می­توان نسبت به کنترل شیوع آن در جامعه اقدام نمود. برگ­های استویا دارای درصد بالایی از قندهای دی ترپن گلیکوزایدی است که بدن انسان قادر به شکستن این قندها نیست و در نتیجه این قندها جذب خون نمی­شوند و تاثیری در میزان قند خون ندارند. این در حالی است که این قندها بر خلاف قندهای کم کالری سنتتیک (شیمیایی)، کاملا بی خطر، غیر سمی و غیر جهش­زا هستند و بدون داشتن کالری بیش از ۳۰۰ بار از سوکروز (شکر معمولی) شیرین­ترند. قندهای موجود در برگ گیاه استویا، که بیشترین آن­ها استویوزاید و ریبودیوزاد A است را نه تنها می­توان به جای قند حاصل از نیشکر و چغندرقند استفاده کرد، بلکه می­توان با جایگزینی قندهای موجود در این گیاه از بروز انواع بیماری­های ناشی از مصرف قند به ویژه دیابت نوع II که شایع ترین نوع دیابت است، پیشگیری کرد.  در این تحقیق به جنبه­های تکثیر و کشت گیاه استویا در استان گیلان پرداخته شده است.

۱-۱- اهمیت گیاهان دارویی در زندگی بشر

از دیرباز گیاهان علاوه بر تأمین غذا بعنوان منابع سرشار مواد دارویی، مواد نرم­کننده، مواد محافظ، مواد معطر، مواد طعم­دهنده و مواد رنگی مورد استفاده قرار گرفته­اند. متابولیت­های ثانویه از جمله ارزشمندترین فرآورده­های گیاهی محسوب می­شوند. استفاده از فرآورده­های طبیعی در پزشکی، شاخه جدیدی از داروسازی را بوجود آورده است که به فارماکوگنوزی معروف است و بسیاری از کمپانی­های دارویی به تحقیق در زمینه اثر فرآورده­های گیاهی در درمان بیماری­ها می­پردازند. اگرچه ظهور داروهای شیمیایی باعث کم­رنگ­تر شدن نقش داروهای گیاهی شده اما با گذشت زمان و هویدا شدن عوارض اینگونه داروها و با توجه به قیمت بالای داروهای شیمیایی، تمایل بشر برای استفاده مجدد از گیاهان دارویی فزونی یافت. بسیاری از دانشمندان، بزرگترین آفت سلامتی انسان را مصرف داروهای شیمیایی دانسته­اند. نگاهی به داروهای تولید شده در جهان این نکته را نشان می­دهد که در حدود ۵۰ درصد از داروهای تولیدی دارای خاستگاه طبیعی هستند. به عنوان مثال وین­کریستینو وین ­بلاستین که از داروهای ضد­سرطان به شمار می­روند، از جمله­ی این موارد هستند. از آنجایی که گیاهان دارویی دارای ماهیتی طبیعی بوده و ترکیبات همولوگ دارند، با بدن سازگارترند و دارای عوارض ناخواسته­ی داروهای شیمیایی نیز نمی­باشند، لذا در موارد مصرف طولانی دارو و بیماری­های مزمن، مناسب­تر به نظر می­رسند.

۱-۲- تولید گیاهان دارویی در ایران

در میان فلور غنی ایران که بیش از ۷۵۰۰ گونه­ی گیاهی را در بر می­گیرد، تعداد بسیار زیادی از آن­ها را گیاهانی تشکیل می­دهند که به دلایلی دارویی نامیده می­شوند.

ایران به ­عنوان کشوری که از لحاظ اقلیمی و زیستی دارای تنوع و وسعت منحصر بفردی است، می­تواند سهم مناسبی از گیاهان دارویی را در دنیا به خود اختصاص دهد. این در حالی است که تنوع گیاهان دارویی در ایران به خوبی مشهود بوده و طب سنتی ایران که بطور عمده بر پایه استفاده از گیاهان دارویی استوار است با سابقه چند ساله، قابلیت­های فراوان و ظرفیت­های بالایی در پیشگیری از بیماری­ها دارد. با توجه به تنـوع زیستی بالای گیـاهان دارویی و معطر، بهره­برداری از این نوع گیاهان مفید و دارویی از ادوار گذشته تا به امروز ادامه دارد. بعنوان مثال، استحصال موسیلاژ کتیرا از گونه­های مختلف گون­های خاردار، از سابقه­ی بسیار طولانی در بخش­های وسیعی از کشور برخوردار است و هر ساله مقادیر قابل توجهی از متابولیت­های ثانویه­ی این قبیل گیاهان پس از جمع­آوری و بسته­بندی، در داخـل کشور به مصارف مختلف دارویی می­رسد و کشت و پرورش این گیـاهان توسط شـرکت­های کشت و صنعت انجام می­شود. بنابراین باید سعی شود تا با تأکید بر حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی و انحصاری کشور، در زمینه کشت و اهلی نمودن آن­ها در قالب کشت­های زراعی نیز اقدام نمود.

۱-۳- تاریخچه و خاستگاه گیاه استویا

استویا (Bertoni Stevia rebaudiana)  یک گیاه چند ساله­ی علفی است و پیدایش طبیعی آن بین ۲۲ تا ۲۴ درجه جنوبی و ۵۳ تا ۵۶ درجه غربی در پاراگوئه و برزیل است. این گیاه به طور طبیعی درآمامبای هیگلندو نزدیک منشا رودخانه ماندی (یک منطقه باریک بین برزیل و پاراگوئه) رشد می­کند. رشد گیاه به دمای متوسط بین ۱۵ تا ۳۸ درجه سانتی­گراد و رطوبت نسبی ۸۰% نیاز دارد.

جنس استویا شامل ۱۵۰-۲۰۰ گونه­ی علفی، درختچه­ای و نیمه درختچه­ای است. استویا یکی از متمایزترین جنس­ها در قبیلهEupatorieae  و تیره Asteraceae است.

این گیاه برای اولین بار در دهه­ی ۱۸۰۰­ میلادی  به اروپا آورده شد ولی چندان مورد استفاده قرار نگرفت تا اینکه در انگلستان طی جیره بندی شکر در جنگ جهانی دوم، تحت کشت قرار گرفت. امروزه از استویا در بسیاری از کشورها به­عنوان شیرین کننده استفاده می­شود.

۱-۴- پیشینه استفاده از استویا:

سال­ها از این گیاه به عنوان شیرین کننده برای از بین بردن مزه­ی تلخ گیاهان دارویی استفاده می­شده است. در جزیره گارلویانی در پاراگوئه از استویا به عنوان شیرین کننده چای سبز استفاده می کردند و آن را علف شیرین نامیده بودند. همچنین مردم بومی پاراگوئه از استویا به عنوان هضم کننده و مرهم­های سطحی پوست استفاده می­کردند.

در دهه­ی ۱۹۷۰ روش­های استخراج عصاره استویا توسعه یافت و استویوزاید که ۲۰۰ تا ۳۰۰ بار شیرین تر از سوکروز است استخراج شد. در دهه­ی ۱۹۸۰ استویا به عنوان یک شیرین کننده معروف شناخته شد و مصارف زیادی پیدا کرد. امروزه به صورت تجاری در پاراگوئه، برزیل، آمریکای مرکزی، فلسطین اشغالی، چین، تایلند و ایالات متحده کشت می­شود و در ژاپن و کره جنوبی، استویا به عنوان یک شیرین کننده مهم شناخته شده است.

۱-۵- ترکیبات موجود در گیاه استویا

برگ­های این گیاه یک نوع رزین آروماتیک تولید می­کنند که مقوی دستگاه گواررشی انسان است. به­طور کلی این گیاه دارای ۰/۱۲ تا ۰/۱۶ درصد روغن­های ضروری است که حدود ۰/۴۳ درصد آن درگل­آذین تجمع می­یابد. شیرینی در استویا مربوط به حضور دی ترپن گلیکوزاید انت کائورن است که در آب  محلول بوده و ۳۰۰ بار شیرین تر از شکر معمولی (سوکروز) هستند. گلیکوزایدها ترکیباتی ارگانیک هستند که از یک بخش گلیکونی (شیرین) و یک بخش غیر گلیکونی تشکیل شده­اند. گلیکول ممکن است از رامنوز، فروکتوز، گلوکز، زایلوز ، آرابینوزو غیره تشکیل شده باشد. قسمت­های غیر گلیکونی نیز ممکن است شامل استرول تانین، کاروتنوئید و غیره باشد. برگ­های استویا دارای تجمع مخلوطی از حداقل ۸ گلیکوزاید مختلف است که از استویول تتراسایکلیک دی ترپن مشتق شده­اند. استویوزاید به عنوان فراوان­ترین ترکیب شیرین­کننده، ۵ تا ۱۰ درصد وزن برگ خشک را شامل می­شود. ریبودیوزاید A (2 تا ۴ درصد برگ خشک)، ریبودیوزاید B، C (1 تا ۲ درصد)، ریبودیوزاید D و E (0/4تا ۰/۷ درصد برگ خشک) و همچنین دالکوزایدA و استویول­بیوزاید نیز در این گیاه وجود دارند. قدرت شیرین­کنندگی آن ها به ترتیب در مقایسه با شکر، ۲۵۰ تا ۳۰۰، ۳۵۰ تا ۴۵۰، ۳۰۰ تا ۳۵۰، ۵۰ تا ۱۲۰، ۲۰۰ تا ۳۰۰، ۲۵۰ تا ۳۰۰، ۵۰ تا ۱۲۰ و ۱۰۰ تا ۱۲۵ برابر است. استویا همچنین دارای پروتئین، فیبر، کربوهیدرات­، فسفر، آهن، کلسیم، پتاسیم، سدیم، منیزیم، روی، ویتامین A وC  است. این ترکیبات شیرین از میان فرایند­های گوارشی  بدون تجزیه شیمیایی عبور می­کند و به همین دلیل برای کسانی که نیاز به  کنترل قند خون دارند مفید است.

تحقیقات روی بیوسنتز، سمیت زدایی، متابولیسم و مفهوم تغذیه ای استویا این نتیجه را در پی داشت که اکثر آزمایش های سمیت انجام شده روی استویوزاید منفی است و استفاده از استویوزاید تصفیه شده به عنوان یک افزودنی غذایی برتر از نقطه نظر سلامتی عمومی رایج شد. در نتیجه استویا و استویوزاید را می­توان به عنوان یک شیرین کننده سالم استفاده کرد.

۱-۶- خواص دارویی استویا

۱-۶-۱- استویا و میزان قند خون

آزمایش­های کلینیکی نشان دادند که استویا می­تواند به تعادل قند خون کمک کند. به همین دلیل مصرف این گیاه و عصاره آن در بسیاری از کشورها به عنوان یک داروی واقعی برای بیمارانی که از دیابت و هایپوگلیسمیا رنج می­برند پیشنهاد می­شود. بومیان پاراگوئه به­طور متداول از استویا همراه با چای برای تنظیم قند خون استفاده می­کنند. مطالعات نشان دادند که میزان قند خون با مصرف استویا تنظیم و درمان می­شود و اگر میزان قند خون نرمال باشد، استویا در کاهش آن بی تاثیر است.

 ۱-۶-۲- استویا و کاهش وزن

استویا یک رژیم ایده­ال برای افرادی است که می­خواهند وزن خود را کاهش دهند  و یا ثابت نگه دارند. زیرا  قندهای موجود در این گیاه کالری­زا نیستند و می­توانند بدون افزودن وزن، میل به شیرینی را در افراد ارضا کنند. همچنینن استفاده از استویا می­تواند میل به خوردن غذاهای چرب را کاهش دهد. کنترل اشتها از دیگر عوامل تاثیر برانگیز استویا است.

برخی افراد معتقدند که میزان گرسنگی آن­ها با خوردن استویا، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از وعده غذایی کاهش می­یابد. اگرچه مطالعات علمی در این زمینه وجود ندارد اما ممکن است که گلیکوزیدهای موجود در استویا به فرونشاندن مکانیزم­های اشتیاقی مغز کمک کند و در نتیجه یک حس بی­نیازی و رضایت­مندی را القا نماید. عامل بیشتر بیماری­های اپیدمی چاقی مصرف بالای غذاهای دارای قند همراه با چربی است.

آب نبات­ها، پاستیل­ها و شیرینی­ها، خوراکی­هایی با کالری و چربی زیادی هستند. استفاده از استویا به عنوان شیرین­کننده در این قبیل محصولات و یا به عنوان یک نوشیدنی و میان وعده­ی شیرین می­تواند باعث کاهش وزن و یا کنترل افزایش وزن شود.

۱-۶-۳- استویا و کنترل میکروارگانیزم­ها

استویا از رشد برخی باکتری­ها و میکروارگانیزم­های آلوده­گر جلوگیری می­کند. حتی برخی افراد معتقدند که مصرف استویا موجب جلوگیری از سرماخوردگی و آنفلانزا می­شود. برخی آزمایش­ها نشان دهنده فعالیت ضد میکروبی استویا بر موتانت­های استرپتوکوکوس هستند. قابلیت جلوگیری از رشد برخی باکتری­ها، به افزایش استفاده سنتی آن در درمان بیماری­های لثه، جراحات و غیره کمک می­کند. استویا مناسب برای افراد مستعد به آلودگی­های مخمری یا میکروبی است چراکه این آلودگی­ها با مصرف قند تحریک می­شوند.

۱-۶-۴- خواص آنتی اکسیدانی

آنتی اکسیدانت­ها یکسری از مواد موجود در درون مواد غذایی می­باشند که خاصیت دفاعی سلول را بالا می­برند و از خسارات اکسیدانت­ها (رادیکال­های آزاد) به ترکیبات سلول­های بدن جلوگیری می­کنند. از طرف دیگر، این فرض وجود دارد که آنتی اکسیدانت­های مصنوعی که در فراورده­های غذایی استفاده می­شوند سرطان­زا باشند. بنابراین اهمیت جستجوی آنتی اکسیدانت­های طبیعی در سال­های اخیر افزایش یافته است، به این امید که برای حفظ سلامتی و جلوگیری از شیوع بیماری­های قلبی-عروقی و سرطان­ها، استفاده­ی تغذیه­ای و صنعتی (مواد آرایشی، رنگ­ها و مواد افزودنی به فراورده­های غذایی) از آنتی­اکسیدانت­های طبیعی موجود در گیاهان، افزایش یابد.

فنل­ها نیز مانند دیگر ترکیبات ثانویه طبیعی، به طور فعال باعث کاهش بیماری­های قلبی عروقی می­شود. اثرات محافظتی فنل­ها به ویژگی­هایی چون خاصیت محافظت کنندگی در برابر رادیکال­های آزاد بر­می­گردد.

عوامل زیادی چون نوع واریته، فصل رشد و محل رویش گیاه در میزان ترکیبات فنلی و ظرفیت آنتی­اکسیدانی موثرند. آزمایش­ها نشان می­دهند که نوع واریته بیشترین تاثیر را در میزان این مواد دارد.

خواص بالای آنتی اکسیدانی و میزان بالای فنل کل و فلاونوئید که در گیاه استویا گزارش شده است، ارزش غذایی این گیاه را بالاتر می­برد.

۱-۶-۵- بیماری­های دهانی

استویا را می­توان برای جلوگیری از پوسیدگی­ دندان و بیماری­های لثه استفاده کرد. به این منظور عصاره استویا را گاهی به خمیردندان­ها و دهان شویه­ها می­افزایند. استویا در برخی محصولات دندان پزشکی در برزیل استفاده می­شود، با این باور که این گیاه علفی می­تواند باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان شود. استفاده از استویا به عنوان شیرین کننده­ی محصولات غذایی که باعث مطلوب­تر شدن آن­ها می­گردد بدون اینکه مضررات شیرین کننده­های دیگر را داشته باشد.

۱-۶-۶- هضم کنندگی

برزیلی­ها از استویا برای هضم بهتر و آسان­تر استفاده می­کنند و مدت­ها از این گیاه به منظور تقویت معده و روده استفاده می­شده است، ولی در مورد این خاصیت درمانی استویا تحقیق جامعی صورت نگرفته است.

۱-۶-۷- استویا و محافظت از پوست

برگ­های استویا یا فراورده­های آن برای کاهش چین و چروک و خطوط پوست و تقویت صدا استفاده می­شوند. همچنین از این گیاه برای درمان بیماری­ها و جراحات پوستی، اگزمای پوستی، آماس پوست و بریدگی­های کوچک استفاده می­کنند.

چای کیسه­ای استویا را می­توان برای گرفتن خستگی چشم روی چشم قرار داد و همچنین استفاده از آن برای درمان خستگی و گرفتگی پوست و صدا پیشنهاد می­شود. محصولات محافظ پوست استویا به صورت شنی، ماسک و کرم­های مایع در دسترس است. عصاره مایع را می­توان مستقیما برای پوست استفاده کرد.

۱-۷- موارد استفاه از استویا

استویا را می­توان به­طور سنتی به صورت پودر یا مایع استفاده کرد. پودرها­ی حاصل از برگ به رنگ سبز و پودرهای حاصل از استویوزاید و ریبودیوزاید A سفید رنگ هستند. پودر سبز استویا معمولا به­صورت بسته و چای کیسه­ای عرضه می­شوند. پودر سفید استویا از پودر حاصل از برگ سبز  شیرین تر است. علاوه بر اتانول آب حلال مناسبی برای عصاره­گیری برگ­ها­ی استویا است. از برگ­های خشک استویا برای شیرین کردن چای­، ساخت نوشابه کمپوت و داروسازی استفاده می­شود. امروزه از قرص و شکر استویا نیز برای شیرین کردن چای و قهوه استفاده می­شود. همچنین از استویا می­توان در صبحانه همراه با غلات یا در سالادها  استفاده کرد.

۱-۸- اهمیت کشاورزی

استویا به­ دلیل دارا بودن ویژیگی­­های مطلوب بسیار زیاد به­عنوان یک گیاه با پتانسیل­های ازرشمند اقتصادی و درمانی شناخته شده است. از ویژگی­های مهم کشاورزی استویا می­توان به  قابلیت سازگار شدن به دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی، چند ساله بودن و مقاومت بی نظیر در برابر خسارت یخ زدگی، اقتصادی بودن تولید برگ استویا، امکان ازدیاد رویشی، بیش از یک بار برداشت در سال،  دارای قابلیت استخراج قندهای موجود در برگها و سفید کردن آنها و قابلیت استفاده در انواع صنایع غذایی، دارویی و آرایشی اشاره نمود. خصوصیات و ویژگی­های درمانی استویا در جدول ۱-۱ آورده شده است. اگرچه محدودیت هایی در ارتباط با کشت و کار این گیاه وجود دارد  اما این محصول اهمیت قابل توجهی درکشورهایی نظیر ژاپن، چین، تایوان، کره، مکزیک، امریکا، تایلند، مالزی، اندونزی، استرالیا، کانادا، ابکازیا و روسیه پیدا کرده است. اخیرا تلاش­ قابل توجهی روی تولید انبوه آن در کشور هندوستان  نیز صورت گرفته است. از مهمترین محدودیت­های موجود در تولید استویا می­توان به حساس بودن این گیاه به طول روز کوتاه (روز کوتاه بودن)، حساس به کم آبی، مقاومت کمتر از حد اعتدال به خشکی، رشد اولیه ضعیف، رقابت سنگین با علف­های هرز در مراحل اولیه، جوانه زنی ضعیف بذر، کوتاه بودن قدرت دوره جوانه زنی (کم بودن قوه نامیه)، مقاومت کم به pH بالای خاک، خود ناسازگار بودن و بلوغ ناهمانگ بذور اشاره کرد.

۱-۹- گیاه­شناسی

استویا یکی از ۹۵۰ جنس موجود در خانواده Astraceae است. جنس استویا دارای  بیش از ۲۰۰ گونه است. ولی گونه S. rebaudiana، در میان همه گونه­ها دارای اسانس شیرین­تری است. به طور کلی گیاهی خود ناسازگار، روز کوتاه، علفی و چند ساله با سیستم ریشه­ای گسترده، ساقه­های ترد و شکننده­ی کوچک و برگ­های افتاده است. ارتفاع رشد گیاه استویا حدود ۵۰-۶۰ سانتی­متر است که در مواردی ممکن است به ۱۰۰ سانتی­متر و یا حتی به ۱۲۰ سانتی­متر هم برسد.

به­طور طبیعی گیاه استویا در مراحل اولیه، رشد کندتری دارد ولی پس از گذراندن ماه اول، سرعت رشد آن به شرایط آب وهوایی منطقه وابسته خواهد بود. الگوی رشد استویا را می­توان به ۴ مرحله­ی جوانه زنی و استقرار، دوره رشد اصلی یا رویشی ، تشکیل گل، گرده افشانی و لقاح و در نهایت بلوغ و ریزش بذر تقسیم­بندی کرد. کشت بذر وابسته به دما است و دمای ۲۴ درجه سانتی­گراد برای جوانه­زنی بذر مناسب است.

از آن جایی­که برگ­ها اصلی­ترین بخش شیرین گیاه را تشکیل می­دهند بنابراین بالا بودن نسبت وزن برگ به وزن کل پیکره رویشی گیاه بسیار مهم است.

۱-۱۰-۱- ریشه:

استویا دارای ریشه فیبری، رشته مانند و چند ساله است. ریشه­ها عمیق نیستند و در سطح زمین پخش می­شوند و تنها بخشی است که دارای مواد شیرین کننده نیست. ریشه های نرم اطراف خاک سطحی و ریشه­های ضخیم­تر در مناطق عمیق­تر جمع شده­اند.

ریشه گیاه استویا

۱-۱۰-۲- ساقه:

ساقه­­ی استویا یک ساله، مستقیم، باریک و نیمه چوبی و با تمایل به خم شدن می­باشد. معمولا  از ساقه گیاه اولیه تولید ساقه ثانویه تولید می­شود. این ساقه­ها با سرد شدن هوا خشک شده و در سطح خاک از بین می­روند ولی سال بعد دوباره رشد می­کنند. ساقه­ها، شاخه­ها و برگ­ها به رنگ سبز می­باشند و روی آن­ها با موهای بسیار ریز، نازک و کوتاه پوشیده شده است.

تولید ساقه ثانویه از ساقه اولیه

  ۱-۱۰-۳- برگ

استویا دارای برگ­های ساده، متقابل و به ندرت متناوب است و برگ­ها اغلب دارای دمبرگ هستند. استویا دارای برگ­ها کوچک، نوک تیز، کشیده، دندانه­ای و شیرین می­باشد. برگ­ها­ اولین اندام فتوسنتزی هستند که پس از جوانه­زنی بذر از میان لپه­ها خارج می­شوند.

۱-۱۰-۴- گل­ها

استویا گیاهی خود ناسازگار است و احتمالا توسط حشرات گرده­افشانی می­شود. گل­ها کوچک و سفید بوده و دارای دهانه بنفش کمرنگ هستند. گل­ها کامل، کوچک و سفید رنگ هستند. در گل آذین­های کوچک تعداد ۲ تا ۶ گل به وجود می­آید. گل آذین­ها در خوشه­های باز آرایش یافته­اند و هر گیاه بیشتر از یک ماه گل­هایش را حفظ می­کند. گرده­های این گل­ها می­توانند کاملا آلرژی­زا باشند.

گل­های گیاه استویا

۱ -۱۰-۵- بذر­ها

بذرها به علت داشتن آندوسپرم کوچک بسیار سبک هستند و به دلیل دارا بودن پرز­های قابل توجه، توسط باد پراکنده می­شوند. ازدیاد استویا در طبیعت از طریق بذر صورت می­گیرد ولی قدرت زنده ماندن بذر بسیار کم است و در صورت جوانه زنی گیاهان حاصل دارای تنوع بالایی خواهند بود.

بوته ­های رشد کرده قبل از برداشت

برگهای جدا شده برای خشک کردن شرکت گلساران شمال

******************************